پیگ رانی عملیاتی است که خطوط لوله را مورد بازرسی قرار می دهند. هم چنین تمیز کردن جداره ی داخلی خط لوله یکی از کاربردهای اولیه ی پیگ رانی در صنایع وابسته به پایپینگ و خطوط لوله است. پیگ ابزار یا دستگاهی است که در صنایعی که با خطوط لوله سروکار دارند ، به منظور تمیز کردن قسمت داخلی لوله ها و یا اندازه گیری فاکتورهای خاص مورد استفاده قرار می گیرد.
پیگ رانی
تیگ ها ابزارهایی حیاتی در صنعت نفت و گاز به شمار می آیند. پیگ ها وضعیت و میزان بهره برداری خطوط لوله را در این صنایع بهبود بخشیده و افزایش می دهند. در عملیات پیگ رانی می توان با استفاده از پیگ ها خطوط لوله را به صورت سرتاسری مورد آزمایش قرار دارد و بازبینی دقیقی را روی آن ها پیاده کرد تا از عدم وجود هر گونه نقص فنی ، خوردگی و یا ضایعات انباشتی درون خط لوله اطمینان کسب شود.
پس از راه اندازی یک خط لوله و شروع بهره برداری از آن مواد و رسوبات مختلفی که درون سیال درون خط لوله محلول هستند و می توانند از آن جدا شوند کم کم درون خط لوله رسوب می کنند. در خطوط لوله ی حاوی مواد نفتی و مشتقات آن ها ، مواد رسوب کننده می توانند موم ها باشند. موم ها به جداره ی لوله می چسبند و قطر لوله را تنگ می کنند. این مساله باعث کاهش در جریان سیال درون لوله شده و میزان بهره برداری را کاهش می دهد. برای از بین بردن رسوبات از دستگاه پیگ و عملیات پیگ رانی استفاده می کنند.
پیگ ها درون خطوط لوله ی تحت فشار حرکت می کنند. یعنی با استفاده از فشار جریان سیال به حرکت در می آیند. گاهی اوقات نیز محرک هایی در جلوی پیگ به حرکت در می آیند که با استفاده از کابل پیگ را به دنبال خود به حرکت در می آورند.
پیگ ها ابزارهایی هستند که درون خط لوله می روند و به صورت مماس و موازی با خط لوله در مسیر آن به حرکت در می آیند. این دستگاه در بدنه ی خود شامل دیسک ها ، برس ها و صفحاتی هستند که با استفاده از آن ها می توانند تمامی انباشت ها و ضایعات چسبیده به جداره ی لوله را خراشیده و آن ها را با استفاده از جریان سیال به سمت انتهای خط لوله هدایت کنند. معمولا در انتهای خط لوله مسیری انحرافی قرار دارد که ضایعات وارد آن شده و جدا از مسیر سیال به بیرون از خط لوله هدایت می شوند.
از پیگ ها علاوه بر عملیات ها تمیزکاری در پیدایش عیوب خط لوله استفاده می کنند. پیگ ها می توانند در نوع هوشمند خود شامل فرستنده هایی باشند که وجود هر گونه ترک یا خراش و خوردگی در طول خط لوله را به گیرنده ی مخصوصی ارسال کرده و حتی محل آن را نیز مشخص می کنند.
انتخاب نوع پیگ توسط مهندسین عملیات پیگ رانی و با توجه به نوع عملیاتی که قرار است پیگ انجام دهد انجام می شود. اندازه ی لوله نیز باید با اندازه ی دستگاه پیگ متناسب باشد. طرح خط لوله یکی از مهم ترین پارامترها در انتخاب نوع پیگ است. به عنوان مثال در مسیر برخی از خط لوله ها پیچ ها و خمیدگی های شدیدی وجود دارد. پیگ هایی که برای عملیات پیگ رانی در این خطوط لوله استفاده می شوند باید انعطاف لازم برای پیچ و تاب خوردن در مسیر لوله را داشته باشد. و یا اینکه خطوط لوله در برخی از نواحی خود به خصوص در محل ورد به انشعابات فرعی باریک تر می شود. در این حالت نیز دیسک ها و پره های پیگ باید قابلیت جمع شدن و گشوده شدن دوباره را داشته باشند و در تمام مسیر خط لوله بدون هیچ گونه گرفتگی یا بلاکی به حرکت خود ادامه دهند.
پیگ های عمومی یا کمکی : این پیگ ها معمولا در مسیر خط لوله به حرکت در آمده و رسوبات ناشی از مواد ناخواسته ای مثل موم را از بین می برند.
پیگ های بازرسی : این پیگ ها برای تفتیش خطوط لوله استفاده می شوند. پارامترهایی نظیر شکستگی ، ترک و یا خوردگی در این بازرسی ها توسط پیگ های بازرس به سمع و نظر تیم اداره کننده ی پالایشگاه خواهد رسید و در دستور کار تعمیراتی قرار خواهد گرفت. در ضمن این پیگ ها می توانند جمع آوری کننده اطلاعات تکمیلی و قابل اندازه گیری باشند. قطر خط لوله ، خم و انحنای خم ، دما و غیره از فاکتورهای قابل اندازه گیری توسط پیگ های بازرس هوشمند است.
پیگ های بازرس با استفاده از دو روش وضعیت داخلی خط لوله را بررسی می کنند. نشتی شار مغناطیسی و اولتراسونیک. با ارسال شار مغناطیسی به دیواره ی لوله تشخیص نشت ، خوردگی و یا نقص فنی در لوله میسر می شود. با ارسال امواج اولتراسونیک به دیواره ی لوله میزان ضخامت آن با محاسبه ی زمان برگشت اکو به سنسور اندازه گیری می شود.
این پیگ ها به انوع گوناگی تقسیم می شوند و در شرایطی که استفاده از پیگ های دیگر مقدور نباشد مورد استفاده قرار می گیرند. زدودن رسوبات سخت و کریستالی عموما در زیر مجموعه ی عملیاتی این پیگ های قرار می گیرد. به علاوه اندازه های مختلف و چند منظوره بودن و هم چنین انعطاف پذیری بالا از خصوصیات این پیگ ها می باشد. این پیگ ها به منظور ایزوله سازی بخش هایی از خط لوله برای یکسری عملیات خاص کاربرد دارند.
به عنوان مثال یک نمونه از این پیگ ها پلاگ نام دارد. پلاگ ها در عملیات مختلفی از جمله عملیات استاپل کاربرد دارند. عملیات استاپل عملیاتی است که در آن با استفاده از برش های هات تپی روی خط لوله چهار حفره ایجاد می کنند. سپس از دوتای این حفره ها برای به وجود آوردن انشعاب و از دو حفره ی دیگر برای تخلیه ی قطعه ای از لوله که قصد تعمیر یا تعویض آن را داریم ، استفاده می کنند و در واقع این قسمت از لوله را توسط پلاگ هایی که با کمک دستگاه استاپل وارد خط لوله می شوند ، ایزوله می کنند.
برخی از پیگ ها به صورت آب بندی شده طراحی و تولید می شوند. از این پیگ ها معمولا برای بیرون راندن مایعات از خط لوله استفاده می شود.
برای عملیات پیگ رانی پس از در نظر گرفتن پارامترهای مهم در خط لوله ( جنس و سایز لوله ، نوع خط لوله و … ) و هم چنین نوع عملیات پیگ رانی که قرار است انجام شود (تمیزکاری ، بازرسی ) دستگاه پیگ را انتخاب می کنند.
پس از انتخاب پیگ از ابتدای خط لوله آن را وارد لوله می کنند و سپس جریان درون خط لوله رابرقرار می سازند تا پیگ با کمک فشار حاصل از جریان سیال شروع به حرکت کند. در این حالت پیگ در مسیر خط لوله حرکت می کند و عملیات مورد نظر را انجام می دهد. اینکه پیگ در کدام منطقه از خط لوله در حال حرکت است توسط سیگنال هایی دریافت و برای تیم اجرایی فرستاده می شود. زیرا اطلاع از محل دقیق پیگ برای تیم عملیاتی بسیار مهم است که مبادا در جریان عملیات پیگ رانی دستگاه در نقطه ای گیر کرده باشد.
عملیات پیگ رانی یکی از مهم ترین پروژه ها پس از بهره برداری از خطوط لوله است. زیرا بهره برداری از لوله ها در مدت زمان حیات یک پالایشگاه یا واحد پتروشیمی بستگی تام به کارکرد صحیح خطوط لوله خواهد داشت. عملیات پیگ رانی می تواند میزان بهره برداری از یک خط لوله را به حالت حداکثری بازگرداند.
