آشکارساز گاز یا دتکتورهای گاز، تجهیزاتی هستند که می توانند میزان انتشار گازهای سمی و خطرناک برای انسان را در محیط مشخص کنند. از آشکارساز گاز در محیط منازل و نیز در اماکن صنعتی استفاده های فراوانی می شود. این تجهیزات قادرند ایمنی و سلامت فردی را افزایش دهند. انواع گازهای طبیعی و گازهای سمی همانند گاز کربن مونوکسید و گاز ترش با استفاده از این دتکتورها قابل تشخیص اند. گاز طبیعی و یا گاز شهری را که برای مصارف خانگی و گرمایشی مورد استفاده قرار می گیرد، قاتل خاموش نامیده اند. همچنین در محیط های کاری و عملیاتی، مجاورت با این گازها بی سابقه نبوده است. در محیط های کاری که در آن ها انواع عملیات گرم در حال انجام شدن است، خطرات بسیاری به وسیله ی انتشار این گازها در محیط، عوامل اجرایی را تهدید می کند. این خطرات می توانند به صورت انفجار یا اشتعال و یا عاملی تهدید کننده برای سلامت افراد حاضر در عملیات باشند. بنابراین با استفاده از آشکارساز گاز می توان این گازهای منتشره در محیط را شناسایی کرده و اقدامات ایمنی لازم را در جهت رفع این خطرات، انجام داد.
آشکارساز گاز
آشکارساز گاز یا دتکتور گاز انواع گازهای سمی، قابل اشتعال و خطرناک برای سلامتی را با استفاده از سنسورهای خود تشخیص می دهند. این سنسورها انواع گازهای مذکور را با استفاده از روش های مختلف الکتروشیمیایی، اینفرارد، یونیزاسیون شعله و یونیزاسیون نوری تشخیص می دهند. در محیط های پالایشگاهی و پتروشیمی وجود و انتشار اینگونه گازها در محیط امری عادی است و در برخی واحدهای این اماکن رخ خواهد داد. بنابراین پرسنلی که در این واحدها مشغول به کار و یا در حال اجرای عملیات هستند باید مجهز به آشکارساز گاز باشند تا در صورت افزایش غلظت گازهای منتشره در محیط، از میزان آن مطلع شوند.
آشکارسازها به دو دسته ی ثابت و قابل حمل (پرتابل) تقسیم می شوند.
آشکارسازهای ثابت را در اماکنی که تصور می کنند دارای انتشار گاز بیشتری است، نصب می کنند. این آشکارسازها با استفاده از کابل و یا به شکل بی سیم به پنل کنترل کننده نصب می شوند. اما آشکارسازهای قابل حمل را برای ارتقای بیشتر ایمنی در اختیار افرادی قرار می دهند که قرار است در محل هایی با انتشار گاز بالا تردد داشته و فعالیت کنند.
آشکارساز گاز پرتابل (قابل حمل) در انواع گوناگونی تولید می شوند و بسته به مدل خود می توانند غلظت های متفاوت چندین گاز خطرناک و سمی را بر روی صفحه نمایش خود نشان دهند. این دستگاه ها با سنجش لحظه ای غلظت گازها در محیط، می توانند میزان خطرناک غلظت انواع گازها را اخطار دهند.
این آشکارسازها دارای سیستم های متنوعی برای کالیبراسیون هستند و روند کالیبراسیون آن ها توسط تولید کننده و در دفترچه های راهنما توضیح داده می شود. این محصولات با استفاده از هشداردهنده های صوتی و تصویری می توانند افراد را از حضور گازهای سمی در محیط مطلع سازند.
انواع گازهایی که یک آشکارساز گاز تشخیص می دهد بستگی به تعداد سنسورهای تعبیه شده در آن دارد. این سنسورها به افراد این امکان را می دهند که پیش از ورود به اماکنی که دارای انتشار گاز هستند میزان و غلظت این گازها را در اتمسفر محیط سنجیده و آزمایش کنند.
آشکارساز گاز دارای سیستم کالیبراسیون است. برای کار کردن با این دستگاه ها ابتدا باید میزان خطرناک غلظت هر گاز را وارد دستگاه کنیم. این میزان در دستگاه ثبت می شود و پس از آن دستگاه با هربار قرار گیری در معرض چنین غلظتی از گاز مربوطه، فرد را با استفاده از هشدارهای صوتی و تصویری، مطلع می کند.
در عملیات هات تپ خطوط لوله ی مختلفی هدف عملیاتی قرار می گیرند. در این خطوط لوله سیالات گازی و مایع در جریان اند. هدف اصلی در اجرای عملیات هات تپ، تهیه انشعاب از این خطوط لوله است. اما تفاوت ویژه ای در انشعاب گیری به روش هات تپ با روش های سنتی انشعاب گیری وجود دارد و آن عدم ایزولاسیون و تخلیه خطوط لوله در حین انشعاب گیری است. خطوط لوله ای که دارای جریان هستند، خطوط لوله ی تحت فشار نامیده می شوند. عملیات هات تپ بر روی این خطوط لوله و در مجاورت جریان سیال آن ها انجام می شود. این روش انشعاب گیری علاوه بر صرفه های اقتصادی و زمانی، دارای ریسک بالایی است. بخصوص اگر سیال درون لوله از نوع گازی و گاز آن سمی یا قابل اشتعال باشد. در این شرایط عملیات هات تپ قابلیت اجرایش خواهد داشت اما عملیات باید با استفاده از اصول ایمنی همه جانبه و بدون کوچکترین خطا به پایان برسد.
یکی از خطوط لوله ای که بارهای بار هدف عملیات هات تپِ شرکت پیشگام صنعت ابزار قرار گرفته است، خطوط لوله ی تحت فشار گاز ترش یا سولفید هیدروژن است. این گازها به راحتی می توانند درون محیط منتشر شوند و در هر شرایطی مقداری از این گازها در اتمسفر محیط عملیاتی وجود دارد.
کارکنان عملیات هات تپ باید علاوه بر استفاده از ماسک های شیمیایی فیلتردار از دتکتور یا آشکارساز گاز استفاده کنند که مجهز به سنسور تشخیص گاز ترش یا سولفید هیدروژن است. با استفاده از این دتکتورها افراد همیشه گوش به زنگ اند تا در صورت افزایش در غلظت گاز، اقدامات لازم ایمنی را اجرا کنند.
