دستگاه هات تپ ماشینی است که در عملیات هات تپ یا کارگرم مورد استفاده قرار می گیرد. این ماشین می تواند در عملیات انشعاب گیری گرم از خطوط لوله یا مخازن و یا در تعمیرات اصلاحی آن ها کاربرد داشته باشد. اما دستگاه هات تپ چه اجزایی دارد و چگونه کار می کند؟
دستگاه هات تپ
دستگاه هات تپ از اجزای متعددی تشکیل شده که این اجزا با همکاری یکدیگر می توانند کار برش روی خط لوله را تکمیل کنند. برش روی خط لوله در کار گرم ، عملیاتی پر ریسک است زیرا در عملیات هات تپ برش را زمانی روی خط لوله ایجاد می کنند که خط لوله در حال سرویس دهی است و سیال های گازی یا مایع درون آن جریان دارند. عملیات برش به خودی خود حرارت زا است. این حرارت در کنار حرارتی که سیال بنا به ماهیت خود دارد می تواند قابل افزایش باشد. بنابراین در عملیات هات تپ باید نهایت دقت را به کار برد و پایند به اصول ایمنی بود.
عضو بعدی شفت یا محور است. ( عضو دورانی یا رفت و برگشتی است که برای انتقال نیرو و گشتاور بکار می‌رود). شفت قطعه ای است که از یک سو به اهرمی که توسط اپراتور می چرخد، متصل است و از سوی دیگر به نگهدارنده عضو برشی یا هولدر کاتر متصل می شود.
شفت دستگاه هات تپ در اندازه های گوناگونی ساخته و در دستگاه تعبیه می شود. برای عملیاتی با مقیاس کوچک تر شفت های کوچک تر و برای عملیات با مقیاس بزرگ تر از اندازه های بزرگ تر شفت استفاده می شود. میزان استحکام و مقاومت شفت باید به حدی باشد که تحمل فشار متقابل از سمت بالایی و توسط اپراتور و از سمت پایینی و توسط اجزای برش را داشته باشد. این استحکام باید به حدی باشد که شفت تاب برندارد یا اینکه از محل استقرار خود خارج نشود.
همان طور که گفتیم شفت در قسمت پایینی خود به هولدر کاتر یا نگهدارنده کاتر متصل است. هولدر کاتر باید با استحکام بالایی از یک سو به شفت متصل باشد و از سوی دیگر به کاتر. اگر این استحکام تأمین نشود نیروی اصطکاکی بالایی که هنگام برش متوجه کاتر است به راحتی می تواند کاتر را از هولدر یا نگهدارنده ی آن جدا کرده و عملیات را با مشکل مواجه کند.
کاتر عضو بعدی و برنده ی دستگاه هات تپ است. کاتر برای انجام دادن عملیات برش روی خط لوله پذیرای دو نیروی دیگر می باشد. یکی از این نیروها نیرویی است که حاصل از پیشبرد شفت توسط اپراتور است و به کاتر منتقل می شود.
اپراتور دستگاه هات تپ با چرخاندن اهرم دستی متصل به شفت موجب می شود که دستگاه هات تپ به سمت جلو حرکت کند و از درون ولو و نیپل اتصال رد شود و در نهایت به لوله برسد تا کاتر بتواند در تماس با لوله قرار گرفته و دیواره ی آن را برش دهد.
نیروی دیگری که کاتر پذیرای آن است نیرویی مکانیکی است که از سمت گیربکس دستگاه هات تپ به آن وارد می شود. با استفاده از نیروی مکانیکی اعمال شده از طرف گیربکس ، کاتر حرکتی دورانی پیدا می کند و با پیشبرد عملیات توسط اپراتور مرحله به مرحله به لوله نزدیک تر می شود. کاترها دارای لبه های دندانه دار هستند. این دندانه ها از تراشه های الماس ساخته شده اند و اصطلاحاً به آن ها الماسه می گویند. این الماسه ها روی کاتر تراش می خورند و یا اینکه روی آن متصل می شوند. در واقع برش دیواره ی لوله با درگیر شدن این الماسه ها با لوله رخ می دهد.
در مرکز کاتر قطعه ای با پین های متعدد وجود دارد. به این قطعه مته ی راهنما می گویند. زمانی که کاتر برش خط لوله را تکمیل می کند قطعه ای دایرای شکل از بدنه ی خط لوله را از روی دیواره ی لوله برمی دارد. دستگاه هات تپ باید دارای سازوکاری باشد که مانع از سقوط این قطعه به داخل لوله شود. این قطعه کوپن نام دارد و خروج آن به همراه دستگاه هات تپ در پایان عملیات نشان دهنده ی این مسأله است که برش به درستی صورت گرفته است. اما قطعه ای که کوپن را در حین برش و پس از پایان یافتن آن نگه می دارد و مانع از سقوط آن به داخل خط لوله می شود همین مته راهنما است.
مته راهنما اولین جزء از دستگاه هات تپ است که وارد خط لوله می شود. این مته مانند دریل خط لوله را سوراخ می کنند و کاتر محیط اطراف آن را با شعاعی که متناسب با سایز انشعاب است به صورت دایره ای برش می دهد. پین های مته راهنما زمانی که مته داخل خط لوله شد باز می شوند و کوپن را در قسمت بالایی پین های خود بلاک می کنند و مانع از سقوط آن به داخل خط لوله می شوند.
در رابطه با گیربکس دستگاه هات تپ خاطر نشان می کنیم که گیربکس ها قطعاتی هستند که با تغذیه از محرک های بیرونی می توانند نیروی مکانیکی خطی یا دورانی را به قطعه ای دیگر القا کنند. در دستگاه هات تپ نیز گیربکس ها با استفاده از دستگاه پاوریونیت یا پاورپک که خارج از دستگاه هات تپ قرار دارند تغذیه شده و حرکتی دورانی پیدا می کنند. سپس این حرکت دورانی را به کاتر القا کرده و موجب چرخش کاتر می شوند.
دستگاه پاور پک یا پاوریونیت از اجزای دستگاه هات تپ نیستند بلکه تنها گیربکس دستگاه هات تپ را به حرکت وامی دارند و دارای دو نوع هیدرولیکی و پنوماتیکی هستند. پاوریونیت که تأمین کننده نیروی لازم برای چرخش گیربکس است خود نیز توسط منبع تغذیه ی دیگری که عموماً برقی است ( دیزل ژنراتور ) راه اندازی می شود.
تمامی اجزای دستگاه هات تپ در بدنه ای قرار دارند که پیشروی شفت ، چرخش گیربکس و کاتر و هم چنین برش روی دستگاه همگی درون این بدنه انجام می شود و در بیشتر دستگاه های هات تپ قابل رؤیت نیستند. این مجموعه توسط یک فلنج به فلنج بالایی شیر یا ولو پیچ و مهره می شود.
دستگاه هات تپ باید برای قرار گیری در راستا و زاویه ی عملیات آماده سازی شود. معمولا برای از بین بردن فشار حاصل از وزن دستگاه هات تپ روی خط لوله، آن را با استفاده از جرثقیل روی خط لوله نگه می دارند. هم چنین عملیات هات تپ می تواند در زوایای مختلفی اعم از 90 ، صفر و یا 45 درجه نسبت به خط لوله انجام شود در این حالات و با استفاده از سازه هایی که روی زمین کار گذاری می شوند دستگاه را در زاویه ی عملیاتی مستقر می سازند.
هم چنین مستقر سازی دستگاه هات تپ در ارتفاع نیز نیازمند جرثقیل و مستقرسازهای متفاوت است.
شرکت میراژ ایران وارد کننده و تجهیز کننده ی دستگاه های هات تپ با سایز های مختلف است و این دستگاه ها را با کیفیت بالا و فن آوری روز کشور انگلستان در کشور توزیع خواهد کرد.
